نظام آموزشی نمی تواند و نباید " خود گردان " شود !

 

نظام آموزشی نمی تواند و نباید " خود گردان " شود !اخیرا معاون سابق وزیر آموزش و پرروش اعلام کرده است که وزیر آینده باید برای همیشه مشکل حقوقی فرهنگیان را حل کند !
متن کامل خبر را این جا بخوانید :
« حسين احمدي در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعي باشگاه خبري فارس "توانا " اظهار داشت: در صورتي كه وزير آينده آموزش و پرورش بتواند مشكل حقوق و دستمزد، ساخت و ساز مدارس و كسري بودجه اين وزارتخانه را براي هميشه حل كند، مي‌تواند به كيفيت آموزشي بپردازد. وي ادامه داد: وزارت آموزش و پرورش مأموريت داشت سند ملي آموزش و پرورش را حدأكثر تا سال 87 تهيه و اجرا كند كه اين سند هنوز به مرحله اجرا نرسيده است. احمدي گفت: جهت گيري كلي آموزش و پرورش بايد مطابق با فلسفه آموزش و پرورش و رويكرد سند آموزش و پرورش تنظيم شود. معاون سابق وزير آموزش و پرورش تصريح كرد: مسئله بعدي در جهت‌گيري آموزش و پرورش بنا به دستور مقام معظم رهبري و مصوبه مجلس، احياي معاونت پرورشي است كه علي‌رغم احياي معاونت پرورشي، برنامه‌ريزي خاصي در جهت ارتقاء معاونت پرورشي صورت نگرفته است. وي گفت: ديگر انتقادي كه به عملكرد وزارت آموزش و پرورش مطرح است، استفاده نكردن از ظرفيت و توانمندي تربيت معلم است كه مي‌تواند به تربيت 10 تا 20 هزار معلم در مراكز فرهنگي بپردازد. احمدي با اشاره شروع ساخت دانشگاه پيامبر اعظم (ص) در سه سال پيش اظهار داشت: با توجه به مصوبه آموزش عالي هنوز اين دانشگاه آغاز به كار نكرده است و به اين جهت آموزش و پروش در تربيت نيرو دچار نقصان شده است. وي دليل تعلل وزير آموزش و پرورش در رابطه با مسائل اساسي را پرداختن وزير به حقوق و پاداش فرهنگيان و حق‌التدريس‌ها دانست. معاون سابق وزير آموزش و پرورش با اشاره به سخن چندي پيش وزير در رابطه با 95 درصد از حقوق بودجه آموزش و پرورش صرف امور پرسنلي مي‌شود، بيان داشت: آموزش و پرورش بايد در رابطه با حقوق و دستمزد به سمت خودكفايي برود و بايد در پي درآمدزايي مدارس باشد و نمي توان با صرف بودجه 5 درصدي به كيفيت بخشي آموزش و پرورش پرداخت. احمدي در پايان گفت: يكي از مشكلات اساسي آموزش و پرورش فرسودگي حدود 40 درصد از مدارس كشور است ».

آیا وزیر می تواند از عهده این کار برآید ؟
برخی عنوان می کنند که مشکل آموزش و پرورش قانون اساسی است که آن را رایگان اعلام کرده است و اگر این را اصول حذف و یا تغییردهند بسیاری از مشکلات آموزش و پرورش حل خواهند شد .
اما آیا به واقع چنین است ؟
به نظر می رسد جامعه ما به اهمیت آموزش پی برده است و آن را نوعی سرمایه گذاری برای آینده فرزندان خود می داند اگرچه این نگرش تاکنون به مدیریت کلان جامعه منتقل نشده است هرچند گذشت زمان و تغییرات بیرونی سیستم ، درون سیستم را به آن نقطه خواهد رساند !
واقعیت آن است که خانواده ها به سیستم آموزش رسمی اعتمادی ندارند و آن را از لحاظ کارایی و اثر بخشی فاقد جنبه های لازم برای سرمایه گذاری و یا هزینه می دانند ؛ مستند این امر را می توان در هزینه هایی که برخی و یا بسیاری در جنبه های غیر رسمی آموزش می کنند و نیز میزان گردش مالی سالانه موسسات خصوصی دریافت !
از نظر نگارنده ، برنامه هر فرد به عنوان یک وزیر در این زمینه باید تغییر نگرش جامعه و جلب اعتماد مردم به آموزش رسمی باشد .
و در این فرآیند مهندسی سیستم باید که معلم به عنوان اصلی ترین عنصر در متن برنامه قرار گیرد .
ایفای نقش اول توسط معلمان می تواند به عنوان یک اصل جهت تخصصی کردن فرآیند آموزش قرار بگیرد .
طراح اصلی در فرآیند آموزش باید که معلم باشد و آزادی او به رسمیت شناخته شود هر چند در این فرآیند باید به عوامل دیگر نیز توجه شود .
مطرح کردن این مساله که مدارس باید درآمد زا باشند درست مانند خود گردان کردن بیمارستان هاست و جامعه را از مسیر اصلی بازخواهد داشت !
مدارس باید از استقلال نسبی برخوردار شوند .
تغییر نگرش جامعه به امر آموزش و اعتماد سازی برای جلب مشارکت آنان طی یک فرآیند تدریجی صورت می گیرد و نمی توان به یک باره آن گونه که معاون سابق وزارت اعلام کرده است نسخه آن را برای اولین بار و آخرین بار پیچید !
مهم آن است که فعلا اراده ای جدی برای این سازوکار وجود ندارد و در نظام برنامه ریزی ما بیشتر برای زمان حال و نیازهای آن پرداخته می شود و روزمرگی قدرت ابتکار و خلاقیت را از بین برده است !
از سوی دیگر ، تزریق منابع و امکانات در دستگاهی که فاقد یک تئوری مشخص برای پیشبرد آموزش است و نیز از نبود مدیران کارآمد ، متخصص و آینده نگر رنج می برد در نهایت باعث اتلاف منابع و افزایش بی اعتمادی خواهد شد و وضع را از آن چه هست بدتر خواهد نمود !
بهتر است مسئولان به جای این گونه سخنان به یک سازوکار مشخص و علمی در زمینه جلب مشارکت جامعه برای سرمایه گذاری در آموزش رسمی از طریق فرآیند " اعتماد سازی " بیندیشند و در این مسیر با کم کردن شکاف میان اداره و مدرسه و دادن نقش اول به معلمان در برنامه ریزی آموزشی ، جامعه را در این آگاهی سهیم کنند .